Ticari Tip Soğutucularda Soğutma Devre Şemaları
Ticari Tip Soğutucular hemen hemen hayatımızın her alanında kendine yer bulmuş durumda. Ticari Tip Soğutucular denildiğinde aklımıza endüstriyel tip soğutmalar geliyor olsa da evimizde, marketler bulunan buzdolapları da birer Ticari Tip Soğutucular’dır.
Bir malzeme soğutulacaksa aslında ondan ısı alınacaktır. Eğer ılık bir içeceğiniz var, sıcaklığı da 25 °C ise ama siz bu içeceği 4 °C olarak içmeyi tercih ediyorsanız; onu bir süre buzdolabına koyarsınız, ısı ondan bir şekilde alınır ve siz daha az sıcak bir içecek sahibi olursunuz. Ama bir de şu durumu düşünün: Dolaba koyduğunuzda 4 °C olan içecek çıkardığınızda 3 °C olmuş. İkisi de soğuk ama biri diğerinden daha az ısı içeriyor. Yani soğuk maddeler bile ısı içerir ve daha az ısı içerme durumuna geçebilir. Bu durumun limiti o malzemeden tüm ısının alınmasıdır. Bu sınır mutlak sıfır noktasıdır ve teorik olarak –273 °C ile tarif edilir. Bu sıcaklığa ancak laboratuvar ortamında elektriksel süper iletkenler vasıtası ile çok yaklaşılmıştır.
Market Tipi (Ticari Tip Soğutucu) Buzdolabı Soğutma Devre Şeması
Yatık vitrin tipi buzdolabında cebrî hava soğutmalı kondenser, iki adet paralel bağlı evaporatör bulunmaktadır. Fanlı evaporatör üst bölmeyi, statik evaporatör ise alt bölmeyi soğutmaktadır. Devrede ayrıca verimi artırmak için ısı değiştirici mevcuttur. Genleştirici olarak iki adet otomatik genleşme vanası kullanılmaktadır.
Su Soğutucusu (Sebil) Soğutma Devre Şeması
Kompresörde sıkıştırılan gaz, kondenserde yoğunlaşır, filtreden geçtikten sonra kılcal boruya gelir. Sıvı soğutucu akışkan, su içinde bulunan boru kangalı içinde buharlaşırken suyu soğutur. Buharlaşan akışkan, emme hattı vasıtasıyla tekrar kompresöre döner. Serpantini su haznesinin dışında olan sebiller de mevcuttur. Bunlarda bakır borular, haznenin dışına temas hâlindedir.
Süt Soğutucusu Soğutma Devre Şeması
Aşağıda süt soğutucusu soğutma devre şeması verilmiştir.
Şekil 1.4: Süt soğutucusu soğutma devre şeması
Meyve Suyu (Şerbetlik) Soğutucusu Soğutma Devre Şeması
Üçlü Şerbetlik Soğutma Devresi
Şekil 1.5: Üçlü şerbetlik soğutma devre şeması
Kompresörde sıkıştırılan soğutucu akışkan kondenserde yoğunlaşır, filtre-kurutucudan geçerek dağıtıcıya gelir. Dağıtıcıda kılcal borulara verilen akışkan burada basınç farkına maruz bırakılır. Kılcal borudan çıkışta, basınç farkıyla aniden buharlaşan soğutucu akışkan, +5 0C civarında buharlaşarak meşrubat hazneleri içindeki evaporatörleri soğutur.
Vitrin Tipi Buzdolabı Soğutma Devre Şeması
Paralel Evaporatörlü Vitrin Tipi Buzdolabı
Şekil 1.6: Paralel evaporatörlü vitrin tipi buzdolabı soğutma devre şeması
Kompresörde sıkıştırılan soğutucu akışkan, kondenserde yoğunlaştırılır ve sıvı deposunda toplanır. Sıvı deposundan sonra filtreden geçen soğutucu akışkan, daha sonra genleşme vanalarında genleştirilir. Evaporatörde buharlaşan soğutucu akışkan tekrar kompresör tarafından geri emilir. Soğutulan hava, evaporatörlerin üzerindeki fanlar yardımıyla ortamda dolaştırılır. Sistemde, aksesuar olarak yağ ayırıcı ve ısı değiştirici kullanılmıştır.
Üç Bölmeli Sanayi Tipi Buzdolabı
Şekil 1.7: Üç bölmeli sanayi tipi buzdolabı
Burada sulu kondenser kullanılmış olup su akış ayarı, basma hattı basıncına göre çalışan su regülatör vanası ile yapılmaktadır. Ayrıca evaporatör regülatörleri ile üç ayrı bölmede üç ayrı buharlaşma sıcaklığı elde edilmektedir. Evaporatörlerin ikisi fanlı, diğeri statik havalıdır.
Dondurma Makineleri Soğutma Devre Şeması
Şekil 1.8: Türbin tipi dondurma makinesi soğutma devresi
Kompresörde sıkıştırılan gaz, kondenserde yoğunlaşıp sıvı hâle geldikten sonra filtreden ve ısı değiştiriciden geçerek aşırı soğutulmuş sıvı hâline gelir. Genleşme vanasında ani bir basınç düşmesine maruz kalan soğutucu akışkan –26 0C civarında buharlaşmaya başlar. Bu şekilde, etrafında sıvı hâlde bulunan antifriz sıvısını soğutur. Antifriz de etrafında dolaştığı türbin kabını soğutur. Dondurma bu türbin içinde imal edilir. Buharlaşan soğutucu akışkan, kompresör tarafından emilerek çevrim tekrarlanır.
Buz Makineleri Soğutma Devre Şeması
Ters Yuvalı Buz Makinesi
Şekil 1.9: Ters yuvalı buz makinesi soğutma devresi
Ters çevrilmiş evaporatör yuvalarına pompa yardımıyla püskürtülen su belli bir süre sonra yuvalar içinde donmaya ve onları doldurmaya başlar. Bu esnada termostatla kumanda edilen defrost sistemi devreye girer. Yuvalarında gevşeyen buz kalıpları buz toplama kabına dökülmeye başlar.
Hareketli Su Hazneli Buz Makinesi
Bu yöntemde evaporatör uçları hareketli su kabı içine daldırılır. Su, evaporatör uçlarının etrafında donarak karıştırıcının dönmesini engeller. Bu şekilde devreye girerek hazne aşağıya doğru eğilmeye başlar. Aynı zamanda defrost işlemi yapılarak buzlar kaba dökülür.