Grizu Patlaması son olarak Bartın madenlerinde yaşanan patlama ile tekrar gündeme geldi. 14 Ekim Bartın Grizu patlaması olarak haberlerde çokça söz edildi ve şu an için 41 kişi bu patlama sonucunda vefat etti. Daha önce soma’da 301 vatandaşımız vefat etmişti.
Ülkemizde özellikle kömür madenlerinin çok eski olması nedeniyle sıkça maden kazaları meydana geliyor ve büyük çoğunluğu grizu patlaması nedeniyle oluşuyor. Peki nedir bu Grizu patlaması ve nasıl olur? Hep birlikte inceleyelim.
Grizu Patlaması Nedir?
Grizu patlaması, belli oranlardaki metan gazıyla havanın karışarak oluşturduğu patlamadır. Patlamanın gerçekleşebilmesi için asgari %12 oranında oksijen gerekmektedir. Havada %5-6 oranında bulunan metan gazı ancak bir sıcaklık etkisiyle yanarken, metan oranının %5-16 olması durumunda patlayıcı özellik kazanır. En kolay patlama metan oranının %8, en şiddetli patlama ise %9,5 olduğu durumda gerçekleşir. Tutuşturma kaynakları açık ateş, fazla ısınan yüzeyler, sürtünme ve elektrikle oluşan kıvılcımlar olmaktadır. Soma faciası ve Amasra maden kazasında da gerçekleşmiştir. (Kaynak: Wikipedia)
Grizu Patlaması Nasıl Olur?
Grizu, başka bir deyişle metan-hava karışımı olarak da adlandırılabilir. %5 – %15 arası metan ile havanın birleşmesinden oluşan bu karışım, 650’C de 2 fazlı bir yanma gerçekleştirir. Bu karışım önce ani şekilde genleşir, daha sonra patlama merkezine doğru çok büyük bir kuvvetle gazı sıkıştırır. Büyük tahrip gücüne ve yıkım etkisine sahip bir patlamadır.
Kömür madenlerinin kabusu olan grizu, Türkiye’de de sık sık görülmektedir. Özellikle yaşlı kömür damarlarında grizu riski yüksektir. Yasalar doğrultusunda, metan’in havada bulunma oranı, hacimce %1’dir. Bu seviyeye ulaşıldığında acilen önlem alınması gerekmektedir. Eğer %1 üzerine çıkarsa bu karışım, maden ocaği acilen boşaltılmalıdır.
Grizu Patlaması Nasıl Önlenir?
Grizu patlamasının olabilmesi için üç etkenin bir araya gelmesi gerekir. Bunlar; metan gazı, oksijen ve karışımın patlamasına neden olan bir kıvılcım veya bir ısı kaynağıdır. Bunlardan oksijeni ortamdan yok etmeye olanak yoktur. Zİra, yeraltına hava gönderme zorunluluğu vardır. Yeraltı çalışmalarında ateşleme kaynağının (bir kıvılcım veya ısı kaynağı) oluşması, alınan tüm önlemlere karşın çalışmanın karakteri icabı her zaman önlenememektedir. O halde, patlamanın önlenmesi için yapılacak tek işlem metan gazının ortamdan uzaklaştırılması ya da parlamanın anında söndürülmesi olmaktadır.
