Konuya eklenmiş linkleri görmek için kayıt olmalısınız.
'den DC'ye dönüştürücü olarak görev alan kıyıcı devreler DC'nin gücünün arttırılıp azaltılmasında kullanılmaktadır. Bu özellikleri nedeniyle
Konuya eklenmiş linkleri görmek için kayıt olmalısınız.
devrelerin
Konuya eklenmiş linkleri görmek için kayıt olmalısınız.
ile önemli bir benzerlik içerisindedirler. Çünkü kıyıcı devreler ile sabit DC gücü değişken DC gücü haline gelerek, cihazlara sağlanan DC gücü gerekli miktara ayarlanabilmektedir. Hatta literatürde, kıyıcı devrelerin DC transformatör olarak da geçtiği bilinmektedir. Birçok endüstriyel uygulama DC gerilim kaynağına bağlı şekilde işlediğinden değişken bir DC kaynağı uygulamaların performanslarını büyük ölçüde arttırmaktadır. Bu sayede, kıyıcı devrelerinin uygulamalarından olan metro arabaları, troleybüsler, pille çalışan araçlar ve benzerlerinin ekipmanlarının kontrol edilebilirlikleri daha kolaylaşmaktadır.Temel olarak kıyıcı devre, yüksek hızlı bir anahtar gibi çalışmaktadır. Bu anahtar, çıkışta değişen veya kesikli gerilim eldesinde güç kaynağı ile bağlantıyı sağlayarak ya da kopararak çalışır. Bu yönüyle bir statik güç elektroniği cihazı işlevi görmektedir.
Kıyıcı Çeşitleri
Kıyıcı devresi olarak kullanılan cihazlar, düşük güç uygulamasında GTO,
Konuya eklenmiş linkleri görmek için kayıt olmalısınız.
, Power BJT ve Power
Konuya eklenmiş linkleri görmek için kayıt olmalısınız.
olarak karşımıza çıkmaktadır. Yüksek güç uygulamasında ise Tristör veya SCR tercih edilmektedir. Bu cihazlar aşağıdaki sembolle ifade edildiği gibi kapalı olması halinde akım sadece ok yönünde hareket etmektedir.
Kıyıcı çeşitlerinden olan step-down'lar, çıkış tarafındaki i/p gerilim seviyesini düşürülmesinde kullanılır. CH aşağıdaki şekildeki gibi açık konuma getirildiğinde V0, Vs'ye eşit olmakta iken, CH kapatıldığında Vs, yükten ayrılarak V0=0 haline gelir.
Düşürücü bir kıyıcının gerilim dalga biçimi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir. Bu şekilde TON kıyıcının açık olduğu, TOFF ise kapalı olduğu aralığı belirtmektedir. Vs, kaynak veya giriş gerilimini; V0 çıkış veya yük gerilimini sembolize etmektedir. T ise TON ve TOFF değerlerinin toplamını ifade etmektedir.
Rezistif yüklü step down kıyıcıların çalışmasında CH açık olduğunda V0=Vs iken, CH kapalı olduğunda V0=0 olarak karşımıza çıkmaktadır. Aynı zamanda ortalama çıkış gerilimi hesabı, D adı verilen T0N/TS ile Vs'nin çarpımı ile elde edilmektedir. RMS çıkış gerilimi ise D'nin karekök değeri ile Vs değerinin çarpımı ile bulunmaktadır. TON, 0 ile T arasında değiştiğinden 0 ile 1 arasında 0 ve 1 dahil değer alabilmektedir. Çıkış gerilimi V0, 0 ile Vs arasında değişen değerler aldığından her zaman çıkış gerilimi giriş geriliminden daha azdır. Dirençli yüke sahip bir düşürücü kıyıcı akım ve gerilim dalga biçimleri ise aşağıda gösterildiği gibidir.
Yükseltici kıyıcı veya yükseltici dönüştürücüler ise çıkış tarafındaki giriş gerilimi seviyesini arttırırken kullanılmaktadır. Devre şeması ve dalga biçimleri aşağıdaki şekilde gösterilmiş olup CH açık olduğunda yükü kısa devre yapmaktadır. Bu nedenle T0N sırasında çıkış gerilimi sıfır değerinde ve indüktör şarj halinde olur. Bu da Vs'nin VL değerine eşit olması manasına gelmektedir. CH kapalı olduğunda ise L indüktörü yük boşalımı gerçekleştirerek çıkış gerilimi için kaynak ve indüktörün gerilim değerlerinin toplamı olarak alınmaktadır. Bu sefer ortalama çıkış gerilim değeri kaynak gerilim değerinin (1-D)'ye bölünmesi ile elde edilmektedir. Böylece çıkış gerilimi, kaynak gerilimi değeri ile sonsuz arasında herhangi bir değer alabilir. Bu halde de çıkış gerilimi her zaman giriş geriliminden daha yüksek değer alarak gerilim seviyesini yükseltici etki göstermektedir.
Farklı tipteki kıyıcılara bir göz atarsak karşımıza kıyıcıların hangi çeyrekte çalıştığına göre bir analiz çıkmaktadır. Bunun sonucunda, tek çeyrekte çalışanların tek kadran kıyıcı, iki çeyrekte çalışanların iki çeyrek kıyıcı ve tüm kadranlarda çalışanların 4 kadranlı kıyıcı olarak bilindiği görülmektedir. Buna göre A ve B tipi adı verilen tek kadranlı kıyıcı, c tipi kıyıcıların ise iki kadranlı kıyıcı olarak çalışmaktadır.
