Soğutma Tekniği

Otobüs Kliması | Otobüs Klima Sistemleri

Otobüs Kliması artık tüm otobüslerde bulunmaktadır. Eski zamanlardaki Otobüslerde otobüs kliması bulunmaz iken artık klimasız otobüs bulmak neredeyse imkansızdır.

Günümüzde insanların yakın ve orta uzaklıktaki seyahatlerinde, tercih ettikleri araçlardan biri de otobüstür. Küçük hacimli bir kabinde, onlarca insanın, saatlerce süren seyahatinde, rahat bir ortam havasının sağlaması ayrı bir önem taşır. Otobüs klimaları da bu amaca yönelik, standart bir donanımdır.

 

Otobüs klimaları da, otomobil klimalarında olduğu gibi ısıtma, soğutma ve nem alma fonksiyonlarını yerine getiren cihazlardır. Isıtma konumunda gerekli ısı, aracın motor soğutma suyundan veya dizel yakıtlı brülörlü bir sistem tarafından sağlanır. Soğutma sistemi ise aracın hacmine uygun ve yüksek sıcaklıklı dış ortam koşullarında, konfor şartlarını hızlı bir şekilde yerine getirebilecek yapıda oldukça büyük kapasiteli tasarlanmıştır.

Klimalı Otobüs
Klimalı Otobüs

Otobüs Kliması Teknik Özellikleri

Otobüs klimaları split tip cihazlardır. Hava soğutmalı kondenser ünitesi aracın üst kısmına ince ve uzun bir gövde içine, aerodinamik yapıyı bozmayacak şekilde yerleştirilmiştir. Soğutmada kullanılan kompresör aracın motorundan tahrikli olabildiği gibi, bir çok uygulamada soğutma kompresörünü süren ayrı bir dizel motor vardır. Termostatik kontrollü devreye giren ve çıkan bu sistem otomatik olarak çalışmaktadır. Araç motorundan tahrikli olanlarda manyetik kavrama kullanılır.

Otobüs yolcu taşımacılığında kullanılan ve taşıdığı yolcu sayısına göre oldukça küçük hacimli bir araçtır. Fakat bu küçük hacimde taşınan yolcu sayısının getirdiği ısı yükü ile beraber, hareket halinde yüksek ısı yüküne maruz kalması, oldukça büyük kapasiteli bir klima kullanımını gerekli kılar. Bu yüzden otobüs klimaları oldukça yüksek soğutma kapasitesi (136.000 – 150.000 Btu/h) sağlayan cihazlardır.

Otobüs Kliması
Otobüs Kliması

Hepsinde dış ünite (kondenser) otobüs tavanına aerodinamik yapıyı bozmayacak şekilde yerleştirilmiştir. İç ünite (evaporatör) aracın içindedir ve soğutulan havayı bütün hacme yaymak üzere santrifüj fan destekli olarak hava kanallarına bağlantılıdır. Soğutucu hava kapasitesi 2000 ila 6000 m3/h arasında ayarlanabilir. Otobüslerde elektrik tesisatı, 24 volt DC beslemelidir ve bütün klima kontrolünde bu gerilim kullanılır.

Otobüs Kliması Çeşitleri ve Kullanıldığı Yerler

Otobüs klimaları termodinamik çevrim ve mekanik donanım olarak birbirlerine benzerler. Aralarındaki temel fark soğutma kapasitesi ve kontrol sistemleriyle ilgilidir. Büyük soğutma kapasitesine sahip cihazlar 100.000 BTU/h ve üzeri daha komplike bir yapı arz ederler. Otobüs klimalarının araç motorundan tahrikli ve ayrı bir dizel motorla tahrikli çeşitleri mevcuttur. Kapasiteleri ise taşıdıkları yolcu adedi ile orantılı olarak değişir.

Otobüs Kliması Soğutma Devresi

Günümüzde üretilmekte olan otobüs klimalarının soğutma sistemi üç ayrı evaporatör grubundan oluşur ve her evaporatör ayrı bir termostatik genleşme valfı ile kontrol edilir. Şoför mahallinin soğutulmasında kullanılan evaporatör kabin içinde ön tarafta yer alır. Diğer evaporatörler kabin tavan döşemesinin içindeki sağ ve sol kanala yerleştirilmiştir.

Otobüs Kliması Soğutma Devre Şeması
Otobüs Kliması Soğutma Devre Şeması
Termostatik kontrollü olarak çalışan kompresör emme hattından aldığı soğutucu akışkan buharını büyük kapasiteli hava soğutmalı kondensere basar. Kondenserde ısısını dış ortama bırakan soğutucu akışkan burada yoguşur. Kondenserden sıvı tankına (receiver) gelen soğutucu akışkan sırasıyla ara vana, filtre, gözetleme camı üzerinden distribütöre gelir. Distribütördeki sıvı hâldeki soğutucu akışkan TGV kontrollü olarak üç ayrı evaporatöre girer. Evaporatörlerde alçak basınçta ısı soğurarak buharlasan soğutucu akışkan kolektör üzerinden tekrar kompresöre döner. Sağ ve sol kanal içine yerleştirilmiş evaporatörler üzerinden fanlar yardımıyla geçirilerek soğutulan hava, yine kanal üzerindeki menfezlerden iç ortama üflenir. Hava girişi isteğe bağlı olarak bu menfezler üzerindeki damperler kullanılarak kapatılarak, açılarak veya kısılarak kontrol edilir.

sek111otobusici

Otobüs Kliması Tahrik Sistemleri

Otobüs klimaları maruz kaldıkları ısı yükünü hızlı bir şekilde karşılayacak şekilde tasarlanmış cihazlardır. Bu nedenle devrede büyük soğutma kapasitesi sağlayan üniteler (kompresör, kondenser, evaporatör vb.) kullanılmıştır.

sek112otobusklimasi

Büyük kapasitedeki soğutma için gerek duyulan mekanik enerji, otobüs motorundan karşılanabilir. Fakat bu uygulama, otobüs motoruna anî ve ağır yük getireceğinden tahrik için bu yöntem pek tercih edilmez. Günümüzde birçok otobüs kliması dizel yakıtla çalışan bir motordan tahrik alır. Sistem otomatik kontrollü ve soğutma yükünü karşılayacak şekilde tasarlanmıştır. Hem dizel motor grubu hem de soğutma sistemi termostatik kontrollü otomatik olarak devreye girer ve çıkar.

Otobüs Kliması Çalışma Prensibi

Otobüs klima soğutma sistemlerinin temel yapısı; kompresör, kondenser, evaporatör, TGV gibi ana devre elemanlarıyla, sıvı tankı, filtre kurutucu, gözetleme camı vb. gibi ara devre elemanlarından oluşur. Bu fonksiyonel yapının soğutma sisteminin meydana getirilmesinde, çeşitli birleştirme yöntem ve tekniklerinin uygulandığı boru isçiliğinden yararlanılır. Bütün soğutma sistemlerinde olduğu gibi otobüs klimasında da termodinamik çevrim aynıdır.

Otobüs Kliması Çalışma Prensibi
Otobüs Kliması Çalışma Prensibi

Diğer taraftan otobüs klimaları oldukça teferruatlı bir elektro-mekanik yapıya sahiptir. Özellikle klimanın elektriki beslemesinde kullanılan dizel motor ve bu sistemin otomasyonu oldukça karmaşık bir yapı görünümündedir. Ancak, sistemdeki devreler tek tek ele alındığında daha anlaşılır olduğu görülür.

Otobüs motorundan kayış-kasnak tahrikli sistemlerde termostatik veya basınç kontrollü çalışan elektro-manyetik kavramalar kullanılır. Klima için ayrı bir dizel motorun kullanıldığı sistemlerde ise soğutma kompresörü dizel motora bağlantılıdır. Dizel motor, termostatik kontrollü olarak soğutma kompresörünü devreye sokar ve çıkarır.

Şekil 1.13’te otobüs klimasına ait çalışma prensibi ve soğutma çevrimi şematik olarak verilmiştir.

Otobüs Kliması Kompresör Montajından Örnekler

Resim15otobusklimasi

Resim16sogutmakompresoru

İlgili Makaleler

3 Yorum

  1. Merhaba, peki bozuk klimanin yani kapatilamayan otobus klimasinin hava gelmemesi icin pecete ile önünün kesilmesi klimaya zarar verir mi?

  2. MB yeni nesil otobüslerin ısıtma sistemi motor soğutma suyu ile mi çalışır, mazot ile mi çalışır

Bir cevap yazın

E-posta hesabınız yayımlanmayacak.

Reklam Engelleyici

Reklam engelleyici eklenti kullandığınızı fark ettik. Muhendisiz.Net web sitesini verimli kullanabilmek için lütfen reklam engelleyiciyi kapatınız.